Ju z. Ylljet ishit pjesëmarrës në aktivitetin “Balkanika”, ku fituese u përzgjodh shkrimtarja bullgare Zdravka Evtimova. Si u ndjetë me vendin e dytë në këtë konkurs?

 Si humbës. Pasi është në natyrën e këtij konkursi që trofeu i shkon vendit të parë, që mbahet mend dhe s’ka çmim të dytë.

Natyrisht që do të më vinte mirë të fitoja, por duhet pranuar se në një konkurs me 7 shkrimtarë nga Ballkani, ku juria është e përbërë nga anëtarë ardhur nga vetë vendet pjesëmarrëse, pra ku, krahas të tjerave, kriteri i lobingut etnik zë mjaft vend, ti duhet të jesh i përgatitur për gjithçka, pasi, siç thoshte një këngë e njohur e brezit tim, “Bisogna saper perdere”. Kjo është pjesë e rregullave të lojës të çdo konkursi, sidomos në fushën e letërsisë, e cila, në fund të fundit, mbështet mbi kritere shijesh, pra jo shumë e lehtë për t’iu nënshtruar hierarkisë.

Nga ana tjetër, shkrimtarja fituese Eftimova është realisht një tregimtare e mrekullueshme. Kur lexova një tregim të saj mendova se ndofta do të kisha bërë mirë të konkurroja edhe unë me armën time më të fortë, me tregimet.

Me sa di, po mendohet që të rishikohet mënyra e votimit apo e jurisë së këtij çmimi të vetëm në Ballkan, për t’iu shmangur sa më shumë asaj që tashmë quhet sindroma e votimit alla Festival Europian të këngës.Sidoqoftë, ngushëllues mbetet për ju vlerësimi i kryetarit të jurisë, kritikut të njohur amerikan Andrew Wachtel, tek e cilësoi romanin tuaj “një roman tragjiko-komik, shkruar me një sens të mrekullueshëm ironie dhe, në të njëjtën kohë, i aftë për të lidhur subjektin e tij lokal me temën universale të hendekut mes ëndrrave dhe realitetit…”.Natyrisht që më pëlqeu vlerësimi, por, siç e thatë ju, Wachtel do ta ketë pasur parasysh faktin se edhe humbësit kanë nevojë për ngushëllim.

 

 Libri juaj i fundit, me të cilin konkurruat në “Balkanika”, “Valsi i lumturisë”, ndërtohet në një ngjarje reale. Çfarë ju ngacmoi për të realizuar një libër të tillë dhe diçka më shumë mbi ketë libër, si u prit ai nga miqtë tuaj dhe nga kritika?

Libri frymëzohet nga ngjarje reale, por nuk është se ka arritur ndonjë shitje të madhe, pra të jetë bestseller. Sidoqoftë, them se përgjithësisht është pritur mirë.

 

 Çfarë ju ka bërë më shumë përshtypje nga karriera juaj diplomatike, në rastin tuaj Franca, Monako…? Pra ç’mund të thoni mbi situatën politike dhe diplomatike në vend? Ku bashkohen e ndahen diplomacia dhe letërsia?

Unë nuk jam diplomat karriere apo i dalluar në këtë fushë, prandaj po i shmangem pjesës së parë të pyetjes suaj. Sidoqoftë, them se për mua funksioni i diplomatit ishte një përvojë e pasur dhe ndofta do të më shërbejë për ndonjë botimin tim në të ardhmen.

 

 Atëherë, si shkrimtar, çfarë ju intereson apo ngacmon nga realiteti i sotëm?

Nuk e di…, ndofta instrumentalizimi i ideologjisë, politikës apo dhe fesë si platformë apo alibi vetëjustifikimi e qenies njerëzore për të vënë në jetë interesat private, egoiste apo që kanë lidhje me protagonizmin, deri dhe instinktet negative, apo zotërimit të jetës së tjetrit. Kjo, sepse njeriu shpesh ia fsheh vetes se pse ai krijon simpati apo tifozllëk për një lëvizje politike apo antipati për tjetrën, duke u përpjekur t’i veshë, përligjë apo interpretojë këto preferenca me argumente objektive, të moralit të mirë e të pranueshme për një opinion të gjerë, si p.sh. lufta ndaj padrejtësive, imoralitetit.

Më thoni një rast në planin individual apo dhe atë kolektiv kur individi apo një grupim politik, pse jo dhe institucional, kryen një intrigë apo padrejtësi ndaj dikujt apo një komuniteti dhe nuk e vesh atë me argumente të pranueshme të moralit të sotëm njerëzor. Në nivel politik duhet të jetë ky niveli i maturimit të një individi apo shoqërie, pra raporti midis faktorëve objektivë të përqafimit të një partie politike me atë që lidhet me interesat apo egon e ngushtë të individit. Duam apo s’duam ta pranojmë, njeriu përfshihet nën një ombrellë vlerash identifikues, krahas të tjerave, kur ndjen se aty fiton ekonomikisht, se aty mbrohet nga një rrezik, apo se aty merr vlerë protagonizmi i tij. Në njëfarë mënyre, askush nga ne s’është i imunizuar në këtë drejtim.

 

 Njëkohësisht ju keni shkruar një sërë skenarësh filmash që janë vlerësuar së tepërmi. A keni ndonjë bashkëpunim këto kohë ose ndonjë projekt në duar?

 Po, sapo u miratua filmi “Ndërkombëtarët”, mbështetur në romanin “Rrëfenjë me ndërkombëtarë”. Njëkohësisht, kam përfunduar si skenar edhe romanin konkurrues në Ballkanika.

 

 Hobet dhe pasionet tuaja gjatë kohës së lirë?

 Më pëlqen shumë të bëj not, vrap, basketboll, tenis… Shkurt, sport.

 

 Çfarë po lexoni apo ju ka lenë përshtypje këto kohë?

 I përziej leximet: kam nisur një libër interesant që s’po e mbaroj dot, “Të mendosh shpejt dhe të menduarit ngadalë”, të Daniel Kahneman, italianin Alesandro Bariko, revistën Poeteka, disa përkthime të Romeo Çollakut…